Trasa Krzyży Pokutnuch (część zachodnia)

Świdnica – Sulisłwice – Wierzbna – Kalno – Żarów – Lażany – Kruków – Zastruże – Mieleęcin – Rusko – Jaroszów – Strzegom – Graniczna – Goczałków Górny – Goczałków – Rogoźnica – Kostrza – Żelazów – Żółkiewka – Strzegom – Grabina – Dobromierz – Bolków – Bolków Zdrój – Pogwizdów – Jastrowiec – Pogwizdów – Bolków Zdrój – Bolków – Dobromierz – Siodłkowice – Szymanów – Modlęcin – Świebodzice - Ciernie – Milikowice – Komorów – Słotwina – Świdnica

Krzyże pokutne to monolityczne, proste i surowe kamienne formy w kształcie krzyża wznoszone przez zabójców w miejscu, w którym dokonali oni morderstwa. Takich właśnie rzeźb w powiecie świdnickim znajduje bardzo wiele, również o wielu nie posiadamy daty powstania. Ze względu na ich ilość podzieliliśmy naszą trasę na wschodnią i zachodnią.

Zaczynamy w Świdnicy, stolicy powiatu. Pierwszy i chyba najważniejszy stoi na placu Św. Małgorzaty, naprzeciwko domu nr 6 i pochodzi z 1347 roku- data widoczna jest na krzyżu . Następnie udajemy się na ulicę Westerplatte, oraz na ulicę Wałbrzyską (tuż przy przejeździe kolejowym).

Jadąc na północ od miasta dojeżdżamy do Sulisławic, gdzie po lewej stronie drogi do Żarowa w bliskiej odległości od ostatnich zabudowań wsi znajduje się kamienny krzyż. Następnie dojeżdżamy do Wierzbnej, która słynie z ilości krzyży, których jest sześć, a pochodzą prawdopodobnie z XIX wieku. Rozrzucone po polach krzyże zostały pozbierane i ustawione przy drodze w pobliżu kościoła. Z siedmiu krzyży jeden zaginął, drugi przeniesiono na jego pierwotne miejsce. Obecnie na terenie parku stoi 5 granitowych krzyży, które tworzą rząd dł.10 metrów. Szósty krzyż z piaskowca znajduje się przy dawnej szkole. Wszystkie krzyże stanowią unikalne w skali Europy zgrupowanie.

Bezpośrednio z Wierzbnej jedziemy do Kalna, gdzie przy polnej drodze w odległości ok. 1 km od wsi również został ustawiony krzyż pokutny.

Z Kalna jedziemy prez Żarów i Łażany, po czym kierujemy się do Krukowa. W wiosce stoją dwa krzyże kamienne, pierwszy z nich znajduje się na prywatnej posesji domu przy ul. Zamkowej 1, drugi natomiast stoi w północno-wschodniej części przy skrzyżowaniu szosy Żarów – Mielęcin i bocznej drogi do Krukowa.

Udajemy się następnie do Zastruża, w którym mieści się kolejny kamienny monument. Stoi on przy głównej drodze Wrocław- Strzegom obok słupka 10,2 km. Ze względu na swój charakterystyczny kształt nazywany był kamiennym nosem.

Z Zastruża udajemy się do Ruska, mijając Mielęcin. W Rusku stoją cztery kamienne krzyże, trzy z nich stoją na polu tam gdzie rozchodzą się drogi od szosy Wrocław – Strzegom i do Mielęcina. Czwarty znajduje się w murze kościelnym.

Po obejrzeniu tych krzyży wyruszamy do niedaleko położonego Jaroszowa, gdzie stoją trzy krzyże, dwa z nich znajdują się w murze otaczającym kościół. Trzeci stoi ok. 1 km na południe od kościoła- w polu.

Jadąc dalej drogą numer 5 dojedziemy do Strzegomia. W mieście stoją dwa krzyże kamienne - pierwszy z nich stoi przy polnej drodze do Morawy, po lewej stronie, 300 m od obwodnicy. Drugi znajduje się w ogrodzie posesji przy ul. Dolnej 7. W Strzegomiu na rynku stoi również pręgierz. Jest to replika, która do końca XIX wieku pełniła rolę publicznego wymiaru sprawiedliwości.

Ze Strzegomia jedziemy do pobliskich Stanowic, gdzie znajduje się największy krzyż pokutny w Europie. Postawiony został 04.XII.1305 roku. Obecnie krzyż znajduje się na placu kościelnym przy kościele w Stanowicach.

Następnie udajemy się do Pasiecznej. W tym miejscu zobaczymy kolejny element dawnego prawa, jakim jest krzyż kamienny znajdujący się po prawej stronie drogi z Nowego Jaworowa, na skraju wsi. Dodatkowo w Pasiecznej znajduje się kapliczka kamienna, a jej miejsce to ściana budynku nr 51.

Następnie kierujemy się do Starego Jaworowa, gdzie znajdziemy kolejne dwa krzyże. Stoją na lewo od kościoła, pod starą lipą. Mniejszy z nich to krzyż maltański z wyrytym w granicie nożem.

Następny przystanek to leżące pomiędzy Świdnicą, a Jaworzyną Śląską Bolesławice, gdzie w północnej części wsi, na skrzyżowaniu dróg do Starego Jaworowa, Jaworzyny, Nowic i Wierzbnej stoją dwa krzyże. Te granitowe krzyże mają wysokość ok. 1 metra. Na jednym z nich wyryto, słabo dziś widoczną, dzidę, na drugim miecz. Między dwoma krzyżami stoi słupek, który może być trzecim krzyżem, któremu odtrącono ramiona.

Dalej proponujemy pojechać do Jaworzyny Śląskiej. Kamienny krzyż pierwotnie znajdował się w Starym Jaworowie przy drodze do Świdnicy. Jednak po kolizji z samochodem przeniesiony został do Jaworzyny. Obecnie znajduje się na trawniku przed kościołem Św. Józefa. Jest to krzyż z piaskowca, na którego ramionach można zauważyć niewielkie wgłębienia, które służyły dawniej do zapalania w nich woskowych zniczy.

Następną atrakcja znajduje się w Pastuchowie. Aby tam dojechać trzeba przejechać przez Piotrowice Świdnickie. W Pastuchowie znajdują się trzy kamienne postumenty. Stoją one koło cmentarza przykościelnego. Dwa z nich są wmurowane na lewo od głównego wejścia na cmentarz, trzeci- mocno pochylony-stoi obok bocznej furty cmentarnej. Wyryto na nim długi miecz o wymiarach 81 x 11 cm. Wyjeżdżamy z Pastuchowa w kierunku Strzgomia przez Przyłęgów, Morawę.

Przejeżdżamy przez miasto i jedziemy dalej przez wioskę Graniczna prosto do Goczałkowa Górnego, gdzie po lewej stronie drogi do Lusiny, przy drodze, na skraju lasu stoi kolejny krzyż kamienny.

Następnym przystankiem naszej podróży będzie Jawor, ale żeby tam dojechać z Goczałkowa Górnego musimy przejechać przez Goczałków, Rogoźnicę i drogą numer 374 jedziemy do miasta. W Jaworze znajduje się osiem krzyży, sześć z nich wmurowanych jest w basteję zwaną Zamkiem Anioła i są obecnie niedostępne do zwiedzania. Ponadto w mieście znajdziemy dwa kolejne krzyże. Jeden z nich stoi w pobliżu Muzeum Miejskiego, drugi ustawiony jest przy wejściu do Muzeum przy ul. Klasztornej.

Z Jawora wyjeżdżamy drogą numer 374 i w Rogoźnicy skręcamy do Kostrzy, gdzie w murze otaczającym kościół, stoi kamienna kapliczka, wnęką zwrócona do wewnątrz.

Z Kostrzy kierujemy się do Strzegomia, przez Żelazów i Żółkiewkę. Przejeżdżamy przez miasto i jedziemy dalej do niedaleko położonej Grabiny, gdzie podobnie jak w Kostrzy stoi kamienna kapliczka, która w górnej części posiada wyryty krzyż.

Wyjeżdżając z Grabiny jedziemy drogą numer 5 przez wieś Granicę, Dobromierz, Bolków, następnie drogą numer 3 przez Bolków-Zdrój, Pogwizdów, aż do Jastrowca, gdzie znajdziemy kolejny zabytek dawnego prawa, kamienną kapliczkę, która jest podzielona na dwa elementy. Górna jej część znajduje się na cmentarzu przykościelnym, słupek zaś stoi na zewnątrz muru.

Wracamy z Jastrowca tą samą drogą którą przyjechaliśmy, ale w Dobromierzu, skręcamy na drogę numer 34 i w Siodłkowicach skręcamy na Szymanów, gdzie stoją dwie kolejne kamienne kapliczki. Pierwsza znajduje się na terenie cmentarza przykościelnego, druga na terenie prywatnej posesji, na zakręcie drogi do Dobromierza, po lewej stronie, ok. 400 m od kościoła.

Po obejrzeniu kapliczek udajemy się do Świebodzic gdzie przy drodze do Świdnicy, naprzeciw budynków Osiedla Sudeckiego stoi krzyż łaciński. Ze Świebodzic kierujemy się do dzielnicy Ciernie, gdzie znajdują się aż trzy krzyże kamienne. Pierwszy z nich- krzyż wolno stojący- znajduje się za parkanem gospodarstwa nr 40 w Cierniach. Drugi - krzyż maltański leżący (złamany), znajduje się w północno-wschodniej części Cierni. Trzeci krzyż wmurowany, na lewo od wejścia do gospodarstwa nr 39 . Następnie udajemy się do Milikowic, które słyną z wysokiego na ponad 2 metry krzyża, odkrytego w 1974 r., a został on wmurowany poziomo (jedyny taki przypadek na Śląsku) od wewnętrznej strony muru przykościelnego cmentarza. Jest do połowy zakryty współczesnym gruntem.

Naszą trasę kończymy w Świdnicy.