Historia
Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku rozpoczęło swoją działalność w 2004 roku na terenie historycznej lokomotywowni w Jaworzynie Śląskiej. Po ponad rocznych staraniach zmierzających do ratowania kolekcji parowozów i lokomotyw zgromadzonych w Jaworzynie Śląskiej Muzeum wydzierżawiło teren wraz z eksponatami od Gminy Jaworzyna Śląska. Od 2005 roku Muzeum jest już działającą pod nadzorem Ministerstwa Kultury organizacją pożytku publicznego zajmującą ochroną dziedzictwa kultury technicznej Śląska.
Zbiór eksponatów przejęty od PKP składał się z 34 lokomotyw, 41 wagonów i 8 maszyn warsztatowych. Wszystkie te obiekty były niesprawne technicznie, a niektóre w stanie całkowitej ruiny. Stan zabudowań biurowych,warsztatu oraz hali parowozowni okazał się również zły. Podczas pierwszego etapu działalności Muzeum wykonano szereg prac porządkowych i zabezpieczających. Zbudowane zostało ogrodzenie wokół całego terenu oraz zatrudniono firmę ochroniarską do pilnowania terenu. W wyremontowanych pomieszczeniach urządzono biura oraz nowe pomieszczenia ekspozycyjne. Zorganizowana została również baza noclegowa w specjalnie zakupionym do tego celu wagonie sypialnym. Po niezbędnych naprawach infrastruktury przystąpiono do renowacji zgromadzonego taboru kolejowego oraz zakupów nowych eksponatów.
Cele
Inicjatywą Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku jest stworzenie wzorcowego modelu funkcjonowania ośrodka chroniącego dobra dziedzictwa przemysłowego, który stałby się podstawą do rozpoczynania podobnych inicjatyw na terenie całego kraju. Celem naszego Muzeum jest również trwała ochrona tradycji z zakresu przemysłu w szczególności: gromadzenie dóbr kultury, katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych eksponatów. Kolejnym celem jest udostępnianie zbiorów oraz zapewnienie właściwych warunków zwiedzania i korzystania ze zbiorów. Muzeum zajmuje się organizowaniem wystaw stałych, czasowych i objazdowych. Publikuje katalogi, przewodniki wystaw oraz wydawnictwa popularno - naukowe z zakresu swej działalności. Ważnym kierunkiem rozwoju Muzeum jest również prowadzenie działalności dydaktycznej, edukacji wśród młodzieży szkolnej w postaci pobytów dydaktycznych w ramach tzw. „zielonej szkoły”, praktyk dla studentów uczelni wyższych oraz działalności edukacyjnej dla młodzieży z Jaworzyny Śląskiej.
Ekspozycje oraz zwiedzanie
W trakcie istnienia Muzeum wzbogacono zbiory o nowe eksponaty, zdokumentowano i zakonserwowano istniejące, podejmując szereg prac konserwatorskich i remontowych. Obecnie w posiadaniu Muzeum zlokalizowanego na terenie historycznej parowozowni w Jaworzynie Śląskiej (2,5 ha terenu) znajduje się 50 lokomotyw parowych, spalinowych i elektrycznych (pochodzenia polskiego, niemieckiego, austryjackiego, angielskiego i amerykańskiego), 80 wagonów osobowych i towarowych. Cały zbiór ustawiony jest w wachlarzowej hali z 19-toma stanowiskami oraz na 1,5 km torów. Kolekcja ta stanowi jedyny, tak duży zbiór zabytków techniki kolejowej na Dolnym Śląsku i jeden z największych w kraju. Poza taborem kolejowym do Muzeum przybyła także unikatowa kolekcja motocykli Harley-Davidson i Indian. Modele z lat 1924-1978 zostały pieczołowicie odrestaurowane i obecnie są sprawne technicznie. W zabytkowych pomieszczeniach dawnej parowozowni zorganizowano szereg tematycznych ekspozycji poświeconych historii techniki i przemysłu. Do zwiedzana udostępnione są wystawy maszyn i urządzeń przemysłowych, rolniczych i stolarskich, komputer ODRA z 1974 roku, , maszyny poligraficzne, urządzenia rzemieślnicze, urządzenia gospodarstwa domowego rodowodem ze Śląska. Turyści mogą również zwiedzić wystawę poświęconą historii komunikacji, którą tworzą zabytkowe radioodbiorniki, dalekopis, telefony i centralki telefoniczne. Ciekawą propozycją dla dzieci i młodzieży jest Muzeum Zabawkarstwa Samochodowego. W dwóch historycznych pociągach została otwarta wystawa poświęcona „Roli kolei w przesiedleniach po II wojnie światowej”, obrazująca migracje i losy ludności na terenie Śląska po II wojnie. Uruchomiona została makieta kolejowa w skali H0 sterowana autentycznymi urządzeniami zabezpieczenia ruchu kolejowego. Dla turystów udostępniamy również drezynę do jazd rekreacyjnych na torach Muzeum. Największą popularnością cieszą się organizowane przejazdy po terenie bocznicy Muzeum zabytkowym taborem . Prezentowanie historii techniki, w tym historii kolejnictwa poprzez udostępnianie zwiedzającym sprawnych zabytków w ruchu cieszy się ogromną popularnością i dobrą oceną zwiedzających. Liczba odwiedzających Muzeum w trakcie 9 lat istnienia wzrosła z 2 tyś, odwiedzających w 2005 roku do 31 tyś. 2012 roku.
Atrakcje, imprezy kulturalne, noclegi …
Muzeum zajmuje się organizacją różnego rodzaju imprez okolicznościowych i stałych dla dzieci, młodzieży, dorosłych i hobbystów. Najmłodszych corocznie zapraszamy do uczestnictwa w sierpniowej półkolonii „Miasto Dzieci”, podczas której dzieci bawią się w dorosłych, poznając wartość pracy, pieniędzy i ucząc się podstaw samorządu. Młodzież zapraszamy na warsztaty poświęcone historii kolejnictwa „Kolej Łączy Pokolenia”, amatorów motocykli na zloty i cykliczne imprezy „Nasza historia Harley-Davidson”. Do kalendarza imprez weszły już na stałe Gala Parowozów- zlot zabytkowych Parowozów z Europy, Festiwal Zabytków Techniki, Dni Dziecka, Dni Kolejarza, Majówki, Mikołajki oraz przyjazdy pociągów Retro. Ogrodzony teren Muzeum obejmuje około 2,5 ha, jest miejsce na biwak z zapleczem socjalnym. Na terenie Muzeum można zorganizować piknik lub grilla. Bezpośrednio przy wejściu znajduje się ogrodzony parking. Muzeum dysponuje bazą noclegową w standardzie turystycznym oferując miejsca w 1-,2-, i 3-osobowych przedziałach wagonów sypialnych.
Dalszy rozwój
Ważnym etapem w rozwoju Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa jest rok 2013 kiedy odremontowano i zmodernizowano zabytkową kolejową infrastrukturę Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku projekt został zrealizowany przy dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dotyczył zabytków techniki znajdujących się na terenie Muzeum, które związane są z planowaną trasą kolejową, przeznaczoną dla zwiedzających. Trasa kolejowa umożliwi poznanie zasobów Muzeum w trakcie przejazdu zabytkowymi wagonami, prowadzonymi lokomotywą parową. Również w 2013 i 2014 roku został przeprowadzony remont główny parowozu polegający na pracach konserwatorskich i remontowych podwozia oraz kotła parowozu, mających na celu utrzymanie sprawności technicznej polskiej lokomotywy parowej ważnego zabytku techniki. Jest to jedyny sprawny parowóz na Dolnym Śląsku. Realizacja projektu wpisuje się w konsekwentnie realizowaną przez Muzeum strategię ochrony zabytków techniki kolejowej przed degradacją oraz przywracaniu ich do stanu właściwego. Ponadto projekt ten ma fundamentalne znaczenie dla innych planowanych przedsięwzięć stworzenia na terenie Muzeum tzw. trasy parowej odbudowy i rewitalizacji infrastruktury technicznej dawnej parowozowni, pozwalającej na obsługę lokomotyw parowych oraz projektu przywrócenia regularnych połączeń kolejowych obsługiwanych przez zabytkowe pojazdy szynowe na terenie historycznego Śląska. Działania te zmierzają do realizacji ogólnej koncepcji, mającej na celu zwiększenie potencjału turystycznego regionu poprzez wykorzystanie jednej z najstarszych i najgęstszych sieci połączeń kolejowych na terenie Europy. Projekt ten nierozerwalnie łączy się z dziedzictwem kulturowym regionu, którego rozwój determinowany był przez kolej.
Plany
Muzeum realizuje wieloletni plan rozwoju obejmujący następujące formy działalności:
1.Powiększanie zbiorów Muzeum w szczególności o zabytki techniki dokumentujące rozwój przemysłu na terenie Dolnego Śląska
2. Remonty i modernizacje infrastruktury Muzeum w szczególności tej związanej z ruchem kolejowym prowadzenie badań nad rozwojem przemysłu i kolejnictwa na terenie Dolnego Śląska, dokumentowanie wykonywanych prac w postaci publikacji remonty zabytkowych pojazdów i maszyn w celu ich prezentacji jako obiekty sprawne organizacja pokazów zabytkowego taboru (jazdy po terenie Muzeum oraz organizacja wyjazdów poza Muzeum).
3. Ratowanie zabytków techniki na Dolnym Śląsku poprzez stworzenie „Centrum Dokumentowania Zabytków Techniki na Dolnym Śląsku” które będzie miało na celu stałe nadzór nad zabytkami dzięki m.in. praktykom studenckim, wpisom do rejestrów zabytków ważnych budowli, jak również przejmowanie zabytkowych budowli do celów muzealnych.
Link do strony internetowej: http://www.muzeumtechniki.pl